Nawozy mineralne zawierające potas w uprawie buraka cukrowego

Potas jest jednym z ważniejszych składników odżywczych w uprawie buraka cukrowego. Jest on w szczególności odpowiedzialny za  gospodarkę wodną roślin, odporność na warunki stresowe, jakość i wielkość plonu. Niedobory tego pierwiastka powodują  spadek plonów co  w konsekwencji prowadzi do niskiej opłacalności uprawy. Doskonałym nawozem, który uzupełni braki tego pierwiastka jest Vervactor® czyli wieloskładnikowy mineralny oraz granulowany nawóz bogaty w łatwo przyswajalny potas, siarkę, wapń, magnez oraz sód.

Burak cukrowy jest jedną z najważniejszych roślin rolniczych uprawianych w Polsce. Na przestrzeni ostatniej dekady obserwujemy niewielki wzrost powierzchni uprawy tej rośliny. W 2010 roku pod uprawę buraka cukrowego przeznaczono 206 tys. ha, a w 2018 roku 235 tys. ha gruntów ornych.  Pod względem powierzchni przeznaczonej pod jego uprawę oraz uzyskiwanych plonów Polska zajmuje trzecie miejsce w Unii Europejskiej po Francji i Niemczech (Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2019). Burak cukrowy uprawia się na najżyźniejszych glebach o wysokiej zawartości próchnicy i uregulowanych stosunkach wodnych. Najlepsze efekty produkcyjne uzyskuje się na glebach wytworzonych z gliny klas bonitacyjnych od I do III. Buraka cukrowego można uprawiać również na glebach klasy IVa, jeżeli w podglebiu jest glina. Roślina ta plonuje najlepiej na glebach o co najmniej średniej zawartości fosforu, potasu i magnezu oraz odczynie od pH 6,0 do pH 7,0, ponieważ ma bardzo duże wymagania pokarmowe. Burak cukrowy na wyprodukowanie 10 ton korzeni z odpowiednią ilością liści pobiera z gleby średnio: 35-40 kg N, 16-18 kg P2O5, 65 kg K2O, 15-18 kg MgO, 70 kg CaO, 14 kg Na, 8-10 kg S, 70-80 g B, 30g Cu, 280 g Mn i 140 g Zn (Piszczek i in. 2018, Tab. 1.) Przedstawione wyniki dotyczące pobrania niezbędnych pierwiastków mineralnych przez burak cukrowy stanowią podstawę do obliczenia dawek nawozowych. Dawki nawozowe są różnicą pomiędzy potrzebami pokarmowymi roślin a zawartością tych pierwiastków w glebie przeznaczonej pod uprawę buraka cukrowego (Piszczek i Mrówczyński 2012, Piszczek i in. 2018). Jednak wysokość dawki pierwiastka mineralnego zawsze zależy od warunków glebowych, do których poza wcześniej wspomnianą zasobnością gleby we wskazane pierwiastki i optymalnym odczynem gleby (na poziomie pH 6,0-7,2) zaliczamy zawartości wody w glebie. Niski odczyn jak również brak wody w glebie mogą spowodować znaczny spadek plonu buraka cukrowego nawet przy zastosowaniu optymalnych dawek nawozów mineralnych. Wykazano również, że niedobór potasu jest drugim, po zakwaszeniu gleby, czynnikiem ograniczającym produkcję roślinną w Polsce (Wach 2020).  Pierwiastek ten, jak wynika z zamieszczonych  danych (Tab. 1.), jest pobierany przez burak cukrowy w znacznych ilościach. Przyjmując średni plon korzeni na poziomie 59.9 tˑha-1 (Rocznik Statystyczny Rolnictwo 2019), obliczono, że burak cukrowy pobrał 389,4 kg K2Oˑha-1. Potas odgrywa znaczącą rolę w plonowaniu roślin, ponieważ jest kationem towarzyszącym w transporcie azotanów w ksylemie i przez to wpływa na gospodarkę azotową rośliny. W przypadku stosowania dużych dawek nawozowych azotu rośliny pobierają więcej zarówno azotu, jak i potasu z gleby, co przy niewystarczającej  zawartości potasu w przypadku większości gleb polskich  (Ryc. 1)  może przyczynić się do pogłębienia jego deficytu. Wykazano, że znaczne wyczerpanie zapasów potasu wymiennego w glebie skutkuje jego uwstecznieniem  poprzez unieruchomienie potasu wprowadzonego z nawozami. Utrzymywanie się przez dłuższy czas ujemnego bilansu potasu może prowadzić do degradacji gleb (Kopiński i Ochal 2013, Rutkowska 2017). Właściwe zbilansowanie dawki nawozowej potasu  jest szczególnie istotne w przypadku roślin wrażliwych na jego niedobór, do których należy burak cukrowy.  Roślina ta pobiera aż 276 kg Kˑha-1, żeby wyprodukować 40 tˑha-1 korzeni (Tab. 2, Kocoń 2012). Wykazano, że w tzw. krytycznych fazach rozwojowych  buraka cukrowego, tj. od drugiej pary liści do końca pierwszej płowy sierpnia, roślina ta pobiera 8-15 kg Kˑha-1 dziennie. Optymalne zaopatrzenie roślin w potas, zwłaszcza w fazach krytycznego zapotrzebowania, pozwala na realizację ich potencjału plonotwórczego (Wach 2020). Dlatego szczególnie istotne jest stosowanie w nawożeniu buraków cukrowych zbilansowanych nawozów wieloskładnikowych zawierających całkowicie przyswajalny  potas. Jednym z najlepszych obecnie na polskim i europejskim rynku nawozowym tego typu nawozem jest Vervactor® produkowany w innowacyjnej technologii  G2D Nodens Technology™  przez  renomowaną firmę GoudenKorrel® . G2D Nodens Technology™ polega na: rozpyleniu surowców do poziomu kilkudziesięciu mikronów, separacji aktywnych cząstek, ich zmieszaniu i agregacji. Każda otrzymana w technologii G2D granula nawozu Vervactor® zaopatrzona jest w inteligentny system aktywacji rozpadu, dzięki czemu produkt cechuje się całkowitą rozpuszczalnością i szybkim działaniem. Nawóz zawiera  K2O , SO3, CaO,  MgO oraz  Na2O.  Wszystkie wymienione pierwiastki mineralne są szczególnie istotne w przypadku uprawy buraka cukrowego, ponieważ wpływają one zarówno na wielkość, jak i jakość plonu korzeni. Zbilansowane nawożenie uwzględniające siarkę wpływa na utrzymanie prawidłowego  stosunku N:S. Z badań Thomas’a i in. (2000) wynika, że  krytyczny stosunek tych makropierwiastków warunkujący uzyskanie dużego plonu buraków cukrowych o dobrej jakości wynosi 11:1.  Zastosowanie siarki w uprawie buraka powoduje również zmniejszenie w korzeniach zawartości tzw. melasotworów tj. potasu, sodu i azotu α-aminowego (Potarzycki i Lewicki 2002). Wapń przyczynia się między innymi do wzrostu korzeni, stymuluje pobieranie potasu do pH 6,0 oraz wpływa na regulację odczynu gleby (Rutkowska 2017). Natomiast magnez jest między innymi odpowiedzialny za przebieg jednego z najważniejszych w świecie roślin procesów biochemicznych, jakim jest fotosynteza. Wykazano również istotny wpływ magnezu i potasu na efektywność techniczną i ekonomiczną nawożenia azotem i fosforem  (Kopiński i Ochal 2013).  Buraki cukrowe należą do roślin sodolubnych i pobierają duże ilości tego składnika pokarmowego z gleby. Wiśniewski (1994) stwierdził, iż zapotrzebowanie buraków cukrowych wynosi 2,87 kg sodu na wytworzenie jednej tony korzeni z odpowiadającą jej masą liści niezależnie od odmiany. W badaniach Szulc i in. (2010) wskaźnik ten wynosił 2,29 kg sodu. Znacznie niższe zapotrzebowanie na ten pierwiastek, na poziomie 1,4 kg Naˑt-1 korzeni, określili Piszczek i in. (2018). Nawożenie buraków sodem, jak udowodnili Draycott i Farley (1971), Warchołowa (1971), Milford i in. (1977) i Allison i in. (1994), powoduje zwiększenie powierzchni liści buraka. Sód wpływa również stymulująco na syntezę chlorofilu i barwników karotenoidowych w liściu (Allen i Arnon,1955) oraz aktywuje syntetazę sukcynylo-CoA (Bush, 1969). Wymienione zmiany zachodzące w liściu w następstwie działania sodu wpływają bezpośrednio na aktywność fotosyntetyczną buraka cukrowego, która warunkuje wielkość plonu (Jaggard i Clark ,1990; Allison i in., 1994). Bezpośredni, wyraźny wpływ zastosowanego sodu na plon buraka cukrowego stwierdzili już w 1945 roku Holt i Volk. Autorzy wykazali, że wprowadzenie do gleby sodu, niezależnie od wielkości zastosowanej dawki, powodowało wzrost plonu korzeni, przy czym w miarę zwiększania dawki zastosowanego potasu efekt plonotwórczy sodu był coraz mniejszy (Holt i Volk 1945). Natomiast Prośba-Białczyk i Mydlarski (2002) wykazali dodatni wpływ nawożenia dolistnego sodem na plon i wybrane parametry jakościowe korzeni buraków. Zastosowane przez nich wodne roztwory NaCl zawierające 2,4; 7,2 i 14,4 kg Na·ha-1 powodowały przyrost plonu korzeni. Najwyższa zastosowana dawka wpłynęła na zwiększenie plonu korzeni o 13,4 t · ha-1 w porównaniu do kontroli, której plon wyniósł 55,8 t ·ha-1. Również Szulc i in. (2010) wykazali istotny wpływ sodu na wzrost plonu oraz zwiększenie zawartości cukru w korzeniach buraka cukrowego. Dlatego szczególnie w uprawie tak wymagającej rośliny, jaką jest burak cukrowy, istotne jest stosowanie najlepszych nawozów wieloskładnikowych o ustalonym doświadczalnie optymalnym procentowym składzie poszczególnych pierwiastków.

Jednym z najlepszych tego typu nawozów jest wspomniany już Vervactor® produkowany przez firmę GoudenKorrel®. Jest on nawozem, który stosujemy w dawce 200-400 kgˑha-1 przed siewem buraków cukrowych (Ryc. 3). Siarczanowo-chlorkowy nawóz Vervactor® produkowany na bazie minerału polihalit zawiera stosunkowo niską zawartość chlorków, co przekłada się na niskie zasolenie gleby. Obecność w nawozie  wapnia korzystnie wpływa na pH gleby oraz na pobieranie pierwiastków przez rośliny uprawne. Składniki uwalniane są stopniowo, nie są szybko wypłukiwane, przez co rośliny mogą pobierać makropierwiaski w dłuższym kresie czasu co bardzo korzystnie wpływa na rozwój roślin i budowanie plonu.

Wieloskładnikowy, granulowany  nawóz mineralny Vervactor® otrzymany w G2D Nodens Technology™ z polihalitu wzbogaconego dodatkiem soli potasowej pod względem pokrycia zapotrzebowania buraka cukrowego na przyswajalny potas, siarkę, wapń, magnez i sód zdecydowanie przewyższa większość popularnych nawozów mineralnych dostępnych na polskim rynku. Zachęcamy Państwa do sprawdzenia na swoich polach jakości naszego innowacyjnego nawozu wieloskładnikowego.

Tabela 1. Średnie pobranie makroelementów i mikroelementów w okresie wegetacji przez rośliny buraka cukrowego w przeliczeniu na 1 tonę plonu głównego wraz z odpowiednią ilością liści (Piszczek i in. 2018).

Tabela 2. Średnie pobranie składników pokarmowych z plonem głównym wybranych gatunków roślin uprawnych wraz z odpowiednią ilością plonu pobocznego (Kocoń 2012)

Nawozy mineralne Vervactor

Skład chemiczny innowacyjnego wieloskładnikowego nawozu Vervactor® produkowanego w Nodens Technology™

Rycina 1. Udział gleb o bardzo niskiej i niskiej zasobności w potas (źródło Jadczyszyn, opracowanie Rutkowska 2017)

Rycina 3. Termin i dawki zastosowania wieloskładnikowego nawozu Vervactor® w uprawie buraka cukrowego